اهمیت و ضرورت طرح درس زمینه محور یا تماتیک
در فرایند یاددهی-یادگیری، هنگامی که دانشآموزان بتوانند برای آنچه آموزش داده میشود، دلیل و معنایی در محیط اطراف خودشان بیابند، یادگیری بسیار راحتتر صورت میگیرد. به عبارت دیگر، برای یادگیری لازم است زمینه و بافت شناسایی و شناسانده شود تا یادگیرنده بتواند برای آنچه میآموزد دلیل و جایی در زندگی روزمره خود پیدا کند.
ارتباط طرح درس زمینه محور با زندگی روزانه دانش آموزان
این طرح درسها از این بابت زمینه محور یا تماتیک نامیده میشوند که تمها را اصل قرار میدهند و مفاهیم علمی را در ارتباط با این زمینهها طرح میکنند. در چنین شرایطی، چون زمینههای یادگیری از بطن زندگی روزمره اخذ میشود، دانشآموزان با مفاهیم علمی احساس نزدیکی و آشنایی میکنند و انگیزه بیشتری برای یادگیری دارند. آنها در عمل با زمینه درگیر میشوند و در این ارتباط مفاهیم علمی را به کار میگیرند. این شیوه بهکارگیری علوم و موضوعات و مفاهیم علمی در موقعیت و مکانهای آشنا و مناسب، یادگیری را برای یادگیرندگان معنادار و ملموس میکند.
شرح یک مثال از طرح درس زمینه محور یا تماتیک
برای مثال، هنگامی که دانشآموزان با راهنمایی و ترغیب معلم تلاش میکنند برای یادگیری موضوع «تقویم»، در طول یک دوره زمانی، در موقعیتهای متنوع در خانه، مدرسه یا فضای باز فعالیتهایی را انجام دهند و در نهایت برداشتها و یادگیریهایشان را به کلاس آورند، یادگیری در زمینه زندگی و تجربه دست اول رخ داده و بر رویکرد زمینهمحور مبتنی است.
عمق بخشی یادگیری در طرح درس زمینه محور یا تماتیک
زمینه مناسب در یادگیری زمینهمحور ارتباط موضوع مورد نظر در یادگیری با زندگی است، بهگونهای که دانشآموز جدایی میان یادگیری و زندگی را احساس نکند. وقتی دانشآموزان مفهوم کسر و عدد مخلوط را از طریق تقسیم خوراکیها میان دوستانشان دریافت کنند یعنی آنکه از طریق اتفاقی معمول در زندگی، مفهوم تازهای را میآموزند و این کار موجب میشود عمق یادگیری افزایش یابد. به عبارت دیگر، از جمله ویژگیهای زمینه محور در این رویکرد این است که زمینه مورد انتخاب قابلیت عمقپذیری داشته باشد و محدود نباشد.
یکپارچگی رمز موفقیت در یادگیری از طریق طرح درس زمینه محور
بسیاری از علوم از ابتدا و در سالهای دور جدا از یکدیگر نبودهاند و همه ارتباطی عمیق و درونی دارند. بر این اساس، رویکردهایی که میتوانند زمینه این رابطه درونی را فراهم آورند، در تعمیق و ماندگاری یادگیری تأثیر بسزایی دارند. این ویژگی در رویکرد زمینهمحور قابل ملاحظه است. این رویکرد میتواند بسیاری از حوزههای برنامه درسی را به هم پیوند بزند و از پراکندگی موضوعات بکاهد. به همین دلیل، در این رویکرد معلم نیازمند بهرهگیری از موقعیتهای متنوع یادگیری است تا بتواند با کمک محیطهای واقعی و متنوع زندگی دانشآموزان، زمینه ارائه مفاهیم را با نشانههای معمول آنها ارائه دهد.
تماتیک چهارم
تماتیک پنجم
تماتیک ششم
